Sés: “Para min o sumum da felicidade segue a ser unha foliada con colegas”

María Xosé Silvar (A Coruña, 1982) actúa este domingo no pazo da Ópera (19.00 horas) co seu novo disco, o sétimo da súa carreira, “Liberar as arterias”.

Despois de adiar tantas veces a data, por fin vai presentar “Liberar as arterias” no pazo da Ópera.
Si, de entrada é moi ilusionante porque parecía que nunca se ía presentar o disco na Coruña. Primeiro nos deixaban o 30% de aforo, despois o 90 pero con distancia... realmente crimos que non iamos poder facelo. O que máis ilusión nos fixo foi que moitísima xente conservou a entrada e vai ser un concerto especial, nós sempre tentamos dar o cen por cen en cada concerto pero aquí vai haber sorpresas, convidadas...
 
É unha forma de premiar a esa xente que gardou a entrada.
Absolutamente, premiar, agradecer e honrar. Non podemos facer nada máis que agradecer de corazón a toda esa xente que nos sigue, somos moi afortunados.

Como lle afectaron estes case dous anos de pandemia?
Aprendín a sentirme moito máis afortunada e privilexiada porque eu coñecín casos de persoas do meu gremio que tiveron que ir a bancos de alimentos. E reforzou a miña convicción de que necesitamos seguir loitando polos nosos dereitos e pola igualdade social. A nivel persoal claro que me afectou, estiven triste moitos días e chorei moito, pero tamén me gustou que nos medios se comezase a falar de saúde mental e se vise que a depresión non pode ser un tabú e forma parte da vida humana. Sentín que había un avance, ata se falou diso no Congreso, pero é normal estar tristes, foi unha situación histórica e absolutamente miserable en moitísimos aspectos.

“Liberar as arterias” significa dicir as cousas e non gardalas para que non se fagan bola?
O verso di “quero sangrar as feridas para liberar as miñas arterias e non quero facerme escrava da ponzoñosa da xenreira”. Non é unha deslexitimación do enfado, debemos enfadarnos e reaccionar, pero non instalarnos nel. Hai que liberarse do odio e da rabia, porque esa rabia está ben como interruptor pero non para quedarse nela. Ademais, unha loitadora cunha argumentación sólida e unha estratexia intelixente é moito máis perigosa que unha persoa que se deixa levar polo enfado e a ira.

Nun dos novos temas di “hai quen fala e hai quen louva e eu ben sei quen son os meus”. Levou decepcións no seu gremio este tempo?
Eu sempre souben quen son os meus. Eu como Carlos Puebla: [canta] Soy del pueblo, pueblo soy y a donde me lleva el pueblo voy. Levei moitos chascos, claro, hai moito clasismo no mundo da música. Os meus e miñas son os de sempre e os que chegan para estar no bando ao que eu claramente pertenzo: o que reclama conciencia social e está contra o individualismo. Contra ver un señor tirado na rúa coma se viras mobiliario urbano. A miña opinión non muda e non me visto de vermello aquí e de azul aló, sábeo todo o mundo e por iso estou vetada. A transparencia non é politización. Todo o mundo é político e eu son tan política como Maluma. Eu defendo o feminismo e el o machismo; eu defendo o socialismo e el o neoliberalismo, ou somos políticos os dous ou non o é ningún. O que non pode ser é aquilo de "estos son mis principios, si no le gustan tengo otros", que dicía Groucho Marx.

Que queda daquela rapaza de Chámalle Xis que gañou o certame Coruña Son con Santiago Auserón?
Queda todo. O idealismo e a miña condición salvaxe a moitos niveis, pero agora son unha señora de case 40 anos, orgullosa porque sei moito máis do que sabía pero sigo sendo a de sempre. Miña nai di que xa nacín avogada de preitos pobres e eu sempre estiven moi orgullosa de nós como pobo, e iso axudoume moito a manter a miña identidade individual. Para min segue sendo o máis unha foliada cos colegas despois dun churrasco, é o sumum da felicidade. Tamén che digo que non teño un carácter corporativista e sempre pensei o que quixen, porque cando todos pensan igual, ningún pensa.

Hai unha luz de esperanza para o galego con xuventude como Tanxugueiras, Ortiga ou Baiuca, que triunfan entre os mozos?
Alégrame, pero iso non trascende no galego. A lingua está morta, é pasado. Dentro de corenta anos será como o gaélico e só quedará de nós o nome de tres pulpeiras. O único que nos pode salvar diso é un cambio político. Pero o galego non o vou salvar eu, nin Ortiga nin Baiuca, nin que se poñan os Rolling Stones a cantar en galego. Eu canto en latín xa.

É triste velo desa maneira.
Tamén é triste se tes un cancro pero non é máis doado se non vas a quimioterapia. A vida é esta e non axuda maquillala. Teño un millón de defectos pero non envexo nada a ninguén e iso é unha gran virtude, é o segredo da felicidade. Enfróntome ás cousas, non as nego nin as esquivo. Iso non axudou nunca a conseguir nada. Se ti hoxe me estás chamando para unha entrevista e non estás fregando o chan de xeonllos a un señor que che arrima, é exclusivamente porque no seu momento houbo xente que viu as cousas e non calou a puta boca. Falta discurso e falta coherencia. Se che parece que o galego é importante, deféndeo, porque vai morrer.

Como se lle presenta o ano que vén?
A primeira data que temos é en Compostela será a última de "Liberar as arterias" e en marzo marchamos para Latinoamérica. Vou facer algunhas versións dos meus temas en español porque cando estiven, por exemplo, en Paraguay, quedei moi marcada. A xente dicíame que lle encantaría entender temas como "Milonga" ou "Non son fada" e unha parella que traballa pola alfabetización das nenas nunha aldea de Honduras contoume que no grupo tiñan "Tempestades de sal" como o seu himno. O que odio é que me reduzan: que eu defenda a miña lingua non significa que odie ningunha lingua, de feito son filóloga. Cantei en catalán, en vasco e encantaríame cantar en calquera idioma, Nana Moskouri gravou en 40 linguas e a min iso encantaríame, xa non me vai dar tempo. Latinoamérica é unha terra onde pasan cousas moi duras e aínda así o pobo segue valorando o discurso, a fraternidade e a educación. Síntome moi a gusto nesa terra, alí hai moita conciencia de pobo e aquí só hai masa. Se temos a tele de plasma e os tenis que se levan, xa está. E alí algúns non poden escribir porque non se puideron permitir aprender. Na música hai moita anglofilia e todo o que está en inglés é o mellor. Calquera grupo do tres ao cuarto de Inglaterra é mellor que algúns que en Latinoamérica son os Michael Jackson, mellor que Atahualpa Yupanqui, Jorge Cafrune ou Carlos Puebla. É unha vergoña.