Desigualdade estrutural

A vella retranca galega ben podería resumir a odisea da nosa mocidade para atopar un teito dicindo: “Claro que podes ter vivenda, rapaz. Só tes que escoller entre pagar o aluguer ou comer quente”. Velaquí o cerne dunha inxustiza que, coma o orballo, vai calando ata os ósos da nosa sociedade, creando unha fenda cada vez máis fonda entre quen pode e quen a duras penas sobrevive ao día. 

O problema non é novo, pero ten adquirido tinguiduras dramáticas. Para a nosa mocidade, e para outros colectivos vulnerables, o acceso a unha vivenda digna semella máis unha carreira de obstáculos deseñada por un burócrata con ton de humor negro. Cunha man, ofrécense axudas e avais que, sobre o papel, pintan un panorama cheo de oportunidades. Coa outra, a realidade impón salarios que non dan nin para a entrada dun piso de bonecas e unha precariedade laboral que converte a sinatura dunha hipoteca nun acto de fe heroica. Velaí un camiño morto á emancipación.

Mentres tanto, o mercado inmobiliario baila ao son da especulación. Aínda que en Galiza a figura do “fondo voitre” multinacional non ten a presenza asfixiante doutras latitudes do Estado –un respiro que non nos exime do problema–, o veleno especulativo corre igualmente polas veas do sector. A proliferación de vivendas turísticas, a insuficiencia dun parque público de aluguer e a conversión da vivenda nun activo financeiro máis, provocan unha desnortada de prezos que agrava este problema.

Nisto, a autoridade política parece sumida nunha parálise. Preséntanse plans que, na práctica, non pasan de ser unha capa de verniz sobre unha madeira podre. A crítica, lóxica e razoábel, pon foco de luz nunha alarmante diminución na construción de vivenda protexida nos últimos anos, mentres o problema medra e se fai máis complexo. As medidas son a todas luces insuficientes, tardías e carentes da valentía necesaria para meterlle o dente a un mercado que campa ás súas anchas.

Cómpre, porén, non caer en simplismos e diferenciar responsabilidades. Non é o mesmo o grande propietario ou a empresa de mediación que xoga á bolsa co dereito á vivenda, que a persoa xubilada que complementa a súa cativa pensión coa renda dun pequeno aluguer. Confundir a quen especula con quen busca un sustento necesario para a vellez é un erro que desvía o foco do verdadeiro responsábel: un sistema que permite e fomenta a especulación cos bens de primeira necesidade.

O caso galego, coas súas particularidades, non é unha excepción, senón unha manifestación máis suave dunha doenza estatal. Existen vivendas baleiras e dispersión da poboación que poderían axudar, pero sen políticas audaces son só unha estatística melancólica. A febre máis suave non significa saúde, só que a doenza avanza. Precísase con urxencia unha solución real que entenda que un fogar non é un luxo, senón o alicerce dunha sociedade xusta, un dereito político e social básico, que rompa coa única certeza de moitas persoas a día de hoxe: a desigualdade estrutural.