Unha recua daqueles que foron quenes de sacarlle brillo ás letras máis doces do mundo

Unha recua daqueles que foron quenes de sacarlle brillo ás letras máis doces do mundo
El Ideal Gallego-2014-05-18-012-0c082e5d

Nun día coma o de onte, as portas de San Amaro abríanse de par en par para albergar unha visita guiada na que os grandes das letras foron os que acapararon a máxima atención. Vestida con capa e sombreiro de copa, unha pobre ánima facía de guía e xunto a ela, un séquito de coruñeses con ganas de curiosear entre as lápidas. 
Coa luz dunha decena de fachos foron percorrendo as tumbas dos autores, que escolleron o galego como idioma para contar historias, pero tamén dos xenerais, alcaldes, músicos, e, en definitiva, dos persoeiros que lle deron á cidade a súa sona de libertaria e atlántica. 
Deste xeito, Fiz de Cotobelo, pertencente en vida ao século XIX, saiu do pichoco para presentar aos compañeiros que coma el ocupan parcela con vistas ao mar. A figura extraída da obra “El Bosque Animado”, de Fernández Flórez, encargouse de contar o conto. Daquela, o sol daba paso á escuridade. Nas derradeiras raiolas do día, a comitiva situose diante do nicho de Andrés Martínez Salazar, sobre quen Manuel Lugrís acertou porque lle pronosticou unha vida de éxitos, na que ademais de presidir a Real Academia Galega, foi cronista.

mouras
Moi preto, Xenaro del Valle, que pasou a mellor vida sendo detestado por moitos sectores da RAG, razón pola que decidiu abandonalo todo. O tío do que preside na actualidade a Fundación Wenceslao Fernández Flórez, Pablo González, comparte sector con Ramona Monge e o  seu marido, que teñen inscrita na pedra unha moura que, segundo o experto, vén a representar a función daquel que ten que levar ao outro ao alén. 
Así que primeiro meteron ao esposo no acubillo, dicía Fiz de Cotobelo, e despois foi ela, en 1874, coa misión de levalo de viaxe á fin do mundo. 
Vinte anos antes, A Coruña gozaba dunhas relacións comerciais moi satisfactorias coas colonias portuguesas. Diso vén, comentaba a ánima, o apodo que lle puxeron os de Santiago aos que teñen coma símbolo unha torre: “Nese tempo nas fábricas se facía o mellor chocolate e acumulábanse as cascarillas”. 
E chegou a peste e con ela, unha cantidade incrible de finadiños, a maioría soterrados no apartado adicado aos meniños. Non había terra para tanto morto. Entre a fosa común, durme para sempre tamén Conchita, a irmá pequena de Pablo Ruíz Picasso, que foi vítima dunha enfermidade que non se coñecía, a difteria, a pesar de todos os intentos médicos porque non morrese. 
Pero faleceu e co recordo dela, Fiz contou que o ano que vén toda a familia Picasso adquirirá moita importancia e que xusto no trozo de terra no que se supón que están os seus restos, levarase a cabo unha homenaxe á familia do xenio, que permitiu que o pequeno Pablo trazase as primeiras pombas sobre o papel. 
Seguidamente, os presentes comprobaron que ao lado do nome de Ramón Babé y Gely, famoso alcalde da cidade, está pousado un moucho, algo que fala moito do lugar onde pasou os seus días. Para cruzar ata a outra ala do cemiterio e lembrar aos irmáns Vilar Ponte e a Curros, porque “Curros é Curros”, non sen antes renderlle honras ao xeneral escocés James Arbuthnot, de quen se dicía que pasaba dun castelo a outro invadindo as alcobas das doncelas.
No camiño, voltaron á vida nas palabras do guía Nicomedes Pastor Díaz, que morreu antes de poder botarlle unha man a Rosalía co prólogo de “Cantares Gallegos”. Tamén regresaba Chané, o músico que foi a outra Galicia para voltar de morto: “Se Curros creaba, Chané musicalizaba” e todos tarareaban tímidos o que Rosa Cedrón cantaba hai dous anos cando se celebrou o bicentenario do camposanto: “Cando se pon a lúa tras dos penedos, choran as estreliñas todas do ceo”. 
Entre melodías, a explicación chegaba ante Marcial del Adalid, a quen se lle atribúe o bolero de Ravel e que se levou á tumba o mote de “O Chopin de España”, por ser o mellor pianista da época. Para recrearse nun bosque animado, o que un día pintou coa pluma Wenceslao Fernández Flórez e darlle as grazas ao escritor por escribir “cousas fermosísimas” nun día no que o conto acabou preto do mar. Fíxoo diante de don Manuel Murguía, que era o que mellor lle caía a Fiz de Cotobade de toda a familia de ilustres. 
Xunto a el, os participantes no percorrido respiraron liberdade. Tamén o fixeron ao lado da casa definitiva de Eduardo Pondal e o autor de “Os pinos” rexurdiu na noite igual que fixo rexurdir ao país. Cun Curros Enríquez cheo de medallas do cariño que lle procesou unha cidade que se paralizou para lle despedir. 
O percorrido tamén fixo parada nas sepulturas de Clara Corral, Elisa Lestage, Eladio Rodríguez, Galo Salinas, Evaristo Mortelo e Francisco de la Iglesia, que contribuíron a facer do galego, unha lingua de reis, nunha urbe que pariu tantos intelectuais, sinalaba Cotobade, polos aires aperturistas que se respiraron nela. Moi alonxada do barroco e os curas composteláns. 

unha múltiple lista
A carón deses que fixeron maxia nos libros, a visita deu tamén para falar de Francisca Herrera, que viu aos nove anos como aforcaban a Juan Díaz Porlier pola Guerra da Independencia na praza de España que entón era a praza dos Aforcados. 
Medio traumatizada polo feito, a muller medrou entre sombreiros de copa, os que comercializaba seu pai nunha A Coruña que ten o privilexio de ter o camposanto máis antigo de Europa, é máis ca iso, de ter dormitando aos que lle sacaron brillo ás letras máis doces do mundo. As galegas, que voltaron a sorrir no seu día. 

Unha recua daqueles que foron quenes de sacarlle brillo ás letras máis doces do mundo

Te puede interesar