“Contar é como o cubismo, unha cara ten moitos lados e eles representábanos todos”

Hai un don que é contar as cousas en tempo e lugar. Facendo falar ao silencio e con ese galego tan bonito de Lalín, Celso é como o lume dunha lareira. Atrapa.

É a terceira vez que vén o espectáculo. Parece que A Coruña necesita escoitar contos...
Non sei se o necesita, pero as dúas primeiras veces encheuse o Rosalía. É curioso porque hai xente que pensaría que o espectáculo non está feito para grandes cidades. O que pasa é que aquí hai moita memoria do rural e por outra parte, sorprende a que non as viveu.

Que tiñan esas lareiras?
Tiñan calor e compañía. Unha calor incomparable porque cando chega o inverno sentes esa necesidade de non pasar frío e vas ao radiador. Pero non hai nada igual a estar cerca do lume. Podes estar calado. Eu estiven tardes enteiras en conversa con el. O lume vaiche dicindo cousas e telo que coidar. Sentándolle as brasas ou movendo unha acha. O raro é estar só porque o lume é con boca. Eu son de Lalín e alí se estabas nunha lareira, sempre preferías a conversa á televisión.

Pero cada vez quedan menos.
Si que quedan e agora están as estufas de pellets que é como botarlle penso ás pitas. A pregunta é que lugares quedan hoxe para conversar.

E sen un móbil na man...
O teléfono é o peor de todos porque con el se perde o esencial que é a presenza. E os que están nunha conversa co móbil na man... tanto nos temos que dicir, tan grande é o noso ámbito de relación? A comunicación por textos breves é un sucedáneo. Volvémonos moi aforísticos e o bo é que podemos condensar un pensamento nunha frase pequeniña. Antes unha carta era un documento e agora un sms non é nada. Nos institutos, os rapaces non son moi conscientes do peso das palabras.
Como aprendeu a contar tan ben as cousas?
Escoitando. Deime conta cando contei historias por primeira vez hai 20 anos. Cando rematei, pregunteime, “e a min quen me contou cousas?”. Pois primeiro a miña avoa que era feirante e emigrara a Bos Aires. Tiña unha chea de peripecias.

Que prefire contar ou escoitar?
Van aparelladas. É como cociñar e comer. Agora xa é a miña profesión. Pero se nalgún momento teño pouca actividade, vou escoitar á xente maior. Sinto como se perdera forza e vou onda os meus informantes, que son xente coa que manteño unha amizade desde hai moitos anos. Sempre falo da aldea de Zobra, á que levo indo desde hai 20 anos e sempre aparecen novas historias. Despois está que o conto sempre se completa por unha comunidade. É como o cubismo, unha cara ten moitos lados e eles representábanos todos. A Italo Calvino propuxéronlle recoller contos populares italianos e infravalorou o encargo ata que se meteu e comprobou que neles sempre había un matiz diferencial. Un detalle. A filigrana perfecta.

Ten Galicia bos narradores?
Si que os hai. Cando comecei coñecín a grandes como Pazó e Cadaval, xente que foi pioneira e viu que era posible levar eses contos á escena e facer do escenario algo íntimo. Para comprobar que contes o que contes, un teatro de 600 persoas pode converterse nunha lareira. Iso é o grande.